(1/3) -

(2/3) -

(3/3) -

Ünye, Karadeniz’de koloniler döneminde MÖ. VIII. Yüzyılda antik bir kent olarak kurulmuştur. Kurulduğu dönemdeki adı günümüze kadar ulaşan ender yerleşim yerlerinden biridir. Bölgede ilk insan yerleşimi, Prof. Dr. İ.  Kılıç Kökten’in yaptığı arkeolojik kazılarda MÖ. XV bin yılına kadar uzadığı tespit edilmiştir. Tarih boyunca birçok kavmin egemenliğinde kalmıştır. İlk topluluk Kaşkalardır. Sonra, sırasıyla Hititler, İskitler (Sakalar), Kimmerler, Khalibler (Ünye ve yakın çevresinde yaşayan yerli halk), Grekler (kolonizasyon olarak), Persler, Pontuslar, Romalılar, Doğu Roma (Bizans) ve Türkler bölgeye hakim olmuşlardır.

Selçuklular döneminde Ünye, Çepni Türkleriyle Rumlar  arasında el değiştirmiştir ve 1346’da Hacı Emir Bey tarafından kesin olarak fethedilmiştir. 1461’de Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon Seferi sırasında Osmanlı yönetimine dahil edilmiştir. Osmanlı döneminde önemli bir yönetim merkezi olan Ünye’de Canik bölgesi ayanı olarak Hacı Ali Paşa ailesini görmekteyiz. 19. yüzyılın başlarında ise Canik Bölgesinin idarecisi Hazinedarzade Süleyman Paşa’dır. Ünye’de yaptırdığı görkemli saray 19. yüzyılın ortalarında tamamen yanmış, geriye sadece surları ve hamamı kalmıştır.

Ünye, Samsun Sancağına bağlı bir kaza iken, 1864 yılında yapılan bir düzenlemeyle il statüsü verilerek Sancak yapılmıştır. Fatsa, Niksar, Erbaa, Bolaman ve Karakuş ilçelerinin bağlandığı Ünye Sancağı üç yıl sürmüş, tekrar kaza haline getirilerek Canik Sancağına bağlanmıştır. Cumhuriyet’in ilanından önce, 4 Aralık 1920’de kaza olarak Ordu vilayetine bağlanmıştır.

Ünye Antik Çağlardan bu yana önemli bir ticaret merkezidir. Tarihi ipek yolunun Karadeniz’le bağlantısını sağlayan Ünye aynı zamanda önemli bir liman şehridir. Ünye tersanelerinde Osmanlı donanmasının ihtiyaçları karşılanmış, savaş ve ticaret gemileri inşa edilmiştir. Donanmanın ip ihtiyacı uzun dönem Ünye’den sağlanmıştır.

Ünye, kadıları, kaptanları, hattatları ve yetiştirdiği devlet adamlarıyla ünlüdür.

93 Harbi olarak bilinen 1876 Osmanlı – Rus Savaşı sonrası önce Çerkez, ardından Gürcü göçleriyle başlayan nüfus hareketi nedeniyle şehir merkezinde Türkçe yanında Rumca, Ermenice, Lazca, Çerkes dilleri ve Gürcüce konuşulmaya başlanmıştır. O dönemde şehir nüfusu 20 bin civarındadır. Köyleriyle birlikte nüfus 60 bini bulur. Samsun, Bafra ve Çarşamba ile birlikte bölgenin en kalabalık kazası durumundadır. O tarihlerde Ünye’nin 104 köyü vardır. Ünye’de 75 cami, 7 kilise, 2 han, 4 hamam, 400 dükkan, 2 medrese (Sadullah Bey ve Hamidiye medreseleri) bulunmaktadır. 1923 Lozan Anlaşması gereği yapılan mübadele sonucunda Ünye nüfusu 5.000’lere kadar düşse de günümüzde Ordu İlinin en kalabalık ilçesi durumundadır. Ünye’de geçmişin çok renkli sosyal ve kültürel hayatı günümüze kadar ulaşmıştır. Sadece ticaret ve sanayi şehri olarak değil, doğası ve tarihiyle Ünye  turizm alanında da iddialıdır.  

ÜNYE’NİN İSİMLERİ Ünye adı, eski kaynaklarda Oinoie, Onea ve Unieh gibi çeşitli yazım biçimine sahiptir. Okunuşu itibariyle Ünye’yi çağrıştıran bu  isimler, Luvi dilinde “bağ, üzüm, şarap” anlamına gelen “Oinos” sözcüğünden türemiştir ve “Şarap yöresi, şarabı bol yöre” anlamına  gelmektedir.